الف) درک از دست دادن شنوایی

1.  درک از دست دادن شنوایی ناشی از صدا. قرار گرفتن مکرر یا طولانی‌مدت در معرض صداهای بلند یکی از شایع‌ترین علل از دست دادن شنوایی است، علیرغم اینکه این نوع از دست دادن شنوایی کاملاً قابل پیشگیری است.

مغز ما صدا را به لطف یک ارگان مارپیچی شکل در گوش داخلی به نام حلزون (کُکلیا) ثبت می‌کند. حلزون پوشیده از هزاران موی ریز است که ارتعاشات صدا را ثبت کرده و آن‌ها را به سیگنال‌های الکتریکی تبدیل می‌کنند تا توسط مغز پردازش شوند.

2.  وقتی گوش‌ها در معرض صداهای بلند قرار می‌گیرند، این موهای ریز ممکن است آسیب ببینند که منجر به از دست دادن شنوایی می‌شود. اگرچه صداهای کوتاه و شدید (مانند ترقه یا صدای شلیک تفنگ) گاهی اوقات علت آن هستند، اما شایع‌ترین علت قرار گرفتن منظم در معرض صداهای بیش از حد (گوش دادن به موسیقی با صدای بلند یا کار کردن در محیط‌های پر سروصدا) است.

مهم است که درک کنیم که پس از بروز این نوع آسیب شنوایی، دیگر قابل برگشت نیست. بنابراین بسیار مهم است که اقداماتی برای محافظت از شنوایی خود قبل از دیر شدن انجام دهید.

ب) جلوگیری از کاهش شنوایی ناشی از صدا

1.  صدای موسیقی را کم کنید.

گوش دادن به موسیقی با صدای بلند از طریق ایرفون یکی از عوامل اصلی کاهش شنوایی در جوانان شناخته شده است.

• اگر صدای پخش‌کننده MP3 شما به حدی بلند است که تمام صداهای پس‌زمینه را کاملاً محو می‌کند یا هنگام گوش دادن احساس ناراحتی می‌کنید، یعنی میزان صدا بیش از حد زیاد است. بهتر است به جای ایرفون از هدفون استفاده کنید، زیرا کیفیت صدای بهتری را در حجم صدای کمتر ارائه می‌دهد.

• قانون ۶۰/۶۰ را رعایت کنید؛ یعنی صدا را بیش از ۶۰٪ حداکثر حجم پخش‌کننده تنظیم نکنید و بیش از ۶۰دقیقه به‌صورت مداوم به موسیقی گوش ندهید.

• هنگام گوش دادن به موسیقی در فضاهای بسته مانند داخل خودرو، محتاط باشید. کم کردن فقط چند درجه از میزان صدا می‌تواند تأثیر زیادی در حفظ شنوایی شما داشته باشد.

2. از شنوایی خود در محل کار محافظت کنید.

برخی محیط‌های کاری به عنوان «محیط‌های دارای صدای خطرناک»شناخته می‌شوند، جایی که کارکنان برای مدت طولانی در معرض صداهای بلند قرار دارند. این محیط‌ها شامل کارخانه‌های دارای ماشین‌آلات پرسروصدا و کارگاه‌های ساختمانی هستند.

• امروزه، بیشتر محل‌های کار موظف به رعایت مقررات سخت‌گیرانه برای محافظت از شنوایی کارکنان خود هستند. در صورتی که میانگین سطح صدای روزانه بیش از ۸۵ دسی‌بل باشد، کارکنان ملزم به استفاده از گوشی‌های ضدصدا یا گوش‌گیر (Earplugs)هستند.

• افرادی که به‌صورت خوداشتغال کار می‌کنند، خودشان مسئول حفظ سلامت شنوایی‌شان هستند.بنابراین، هنگام انجام کارهایی مانند چمن‌زنی یا تعمیرات خانگی، حتماً از وسایل محافظ شنوایی استفاده کنید.

• اگر نگران میزان صدا در محل کار خود هستید، با افسر بهداشت و ایمنی شغلی یا بخش منابع انسانی صحبت کنید.

3. در کنسرت‌ها و اجراهای زنده مراقب باشید.

حضور در کنسرت‌ها یا نمایش‌هایی که در آن‌ها در معرض موسیقی زنده و بلند قرار می‌گیرید، می‌تواند به شنوایی شما آسیب برساند. برای مثال، بسیاری از افراد پس از ترک یک کنسرت، صدای زنگ در گوش خود را تجربه می‌کنند که این یک هشدار جدی است.

• برای محافظت از گوش‌ها هنگام گوش دادن به موسیقی زنده، جایگاه خود را با دقت انتخاب کنید و از قرار گرفتن در نزدیکی تقویت‌کننده‌ها، بلندگوها یا مانیتورهای صدا روی صحنه خودداری کنید. هرچه از منبع صدا دورتر باشید، بهتر است.

• استراحت‌های کوتاه و بدون صدا داشته باشید.اگر شب را در یک موسیقی‌بار یا کلاب سپری می‌کنید، سعی کنید هر ساعت پنج دقیقه بیرون بروید. این استراحت‌های کوتاه، به سلامت شنوایی شما کمک می‌کند.

• از گوش‌گیر (Earplugs) استفاده کنید.این کار می‌تواند سطح صدا را بین ۱۵ تا ۳۵ دسی‌بل کاهش دهد، بدون اینکه کیفیت صدا را از بین ببرد یا لذت شما از اجرا را کم کند.

• اگر نوازنده هستید، سعی کنید در هنگام تمرین، از حداکثر حجم صدا اجتناب کنید و در صورت امکان از گوش‌گیر استفاده کنید.

4. از شنوایی نوزاد یا کودک خود محافظت کنید.

اگر باردار هستید، بسیار مهم است که از صداهای بلند دوری کنید، زیرا شنوایی جنین در رحم ممکن است آسیب ببیند. همچنین، نوزادان و کودکان خردسال به دلیل داشتن جمجمه‌های نازک و گوش‌های در حال رشد، نسبت به صداهای بلند بسیار حساس‌تر هستند.

• در دوران بارداری، از حضور در کنسرت‌های پرسر و صدا یا محیط‌های کاری با صدای بیش از ۸۵ دسی‌بل (تقریباً برابر با صدای موتور سیکلت) خودداری کنید. قرار گرفتن در معرض چنین صداهایی با کاهش شنوایی در کودکان مرتبط است. همچنین، صداهای بلند در دوران بارداری می‌توانند منجر به کاهش وزن هنگام تولد و زایمان زودرس شوند.

• نوزادان نباید هرگز در معرض صداهای ناگهانی و بلند قرار بگیرند.صداهای بالاتر از ۸۰دسی‌بل می‌توانند باعث کاهش شنوایی و اضطراب نوزاد شوند.

• شنوایی کودکان خردسال حساس‌تر از بزرگسالان است، بنابراین اگر محیطی برای شما بلند به نظر می‌رسد، برای کودک شما حتی بلندتر و آسیب‌زننده‌تر خواهد بود.

• برای محافظت از کودک خود، از هدفون‌های مخصوص محافظ شنوایی یا گوش‌گیر استفاده کنید یا از قرار گرفتن در محیط‌های پرسروصدا مانند کنسرت‌های راک یا ردیف‌های جلویی نمایش‌های آتش‌بازی پرهیز کنید.

ج) جلوگیری از سایر عوامل آسیب‌رسان به شنوایی

1. در مصرف داروها و مواد شیمیایی اتوتوکسیک احتیاط کنید.

داروها و مواد شیمیایی اتوتوکسیک (سمی برای گوش) موادی هستند که می‌توانند به شنوایی شما آسیب برسانند.

• رایج‌ترین داروهای اتوتوکسیک شامل سالیسیلات‌ها (مانند آسپرین) و داروهای ضد مالاریا هستند. همچنین، حلال‌های شیمیایی صنعتی نیز با کاهش شنوایی مرتبط شده‌اند.

• برای جلوگیری از آسیب شنوایی ناشی از داروها و مواد شیمیایی، تمام داروها را طبق دستور مصرف کنید و در صورت مشاهده عوارض جانبی غیرمعمول، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.

• اگر در محیط کاری با حلال‌های شیمیایی سر و کار دارید، با افسر بهداشت و ایمنی شغلی مشورت کنید تا اقدامات پیشگیرانه لازم را انجام دهید.

2. از خود در برابر بیماری‌هایی که منجر به کاهش شنوایی می‌شوند محافظت کنید.

بسیاری از بیماری‌ها و عفونت‌ها می‌توانند منجر به کاهش شنوایی شوند. رایج‌ترین این بیماری‌ها شامل سرخک، اوریون، سرخجه، سیاه‌سرفه، مننژیت و سفلیس هستند.

• بهترین راه برای پیشگیری از کاهش شنوایی ناشی از این بیماری‌ها، جلوگیری از ابتلا به آن‌ها است.

• نوزادان و کودکان را واکسینه کنید و در صورت بیماری، فوراً به پزشک مراجعه کنید، زیرا تشخیص و درمان سریع می‌تواند از بروز عوارض جدی مانند کاهش شنوایی جلوگیری کند.

• برای پیشگیری از عفونت‌های مقاربتی مانند سفلیس، از کاندوم استفاده کنید.

3. از آسیب‌های سر جلوگیری کنید.

ضربه یا آسیب به سر می‌تواند به گوش میانی و داخلی آسیب برساند و منجر به کاهش شنوایی شود. بنابراین، محافظت از سر در برابر ضربه و آسیب، بسیار ضروری است.

• هنگام دوچرخه‌سواری یا انجام ورزش‌های برخوردی، همیشه کلاه ایمنی بپوشید، زیرا حتی یک ضربه مغزی نیز می‌تواند بر شنوایی شما تأثیر منفی بگذارد.

• هنگام رانندگی یا سفر با خودرو، همیشه کمربند ایمنی خود را ببندید.

• برای جلوگیری از آسیب ناشی از تغییرات فشار هوا (باروترومای گوشی)، هنگام غواصی، تمامی نکات ایمنی را رعایت کنید.

• برای جلوگیری از افتادن و سقوط، همیشه مراقب نکات ایمنی باشید. برای مثال، هرگز روی آخرین پله‌ی نردبان نایستید.

4.  سعی نکنید گوش‌های خود را تمیز کنید.

بسیاری از افراد برای تمیز کردن گوش‌های خود از گوش‌پاک‌کن استفاده می‌کنند، اما این کار باعث فشرده شدن جرم گوش به عمق مجرای گوش می‌شود، که می‌تواند به پوست نازک و حساس گوش آسیب برساند و بر شنوایی تأثیر منفی بگذارد.

• بیشتر افراد نیازی به تمیز کردن داخل گوش خود ندارند، زیرا گوش‌ها برای محافظت، به مقدار مشخصی جرم گوش نیاز دارند و مقدار اضافی آن به‌طور طبیعی دفع می‌شود.

• اگر احساس می‌کنید که جرم گوش بیش از حدی دارید، می‌توانید از کیت‌های مخصوص حذف جرم گوش استفاده کنید. برای این کار، چند قطره محلول مخصوص جرم‌گیری را شب‌ها قبل از خواب، به مدت چند شب داخل گوش بریزید. این محلول باعث نرم شدن جرم گوش شده و آن را به‌صورت طبیعی از گوش خارج می‌کند.

5.      سبک زندگی سالمی داشته باشید.

اتخاذ عادت‌های سالم می‌تواند به حفظ سلامت شنوایی کمک کند و از کاهش شنوایی در طول سال‌ها جلوگیری نماید.

• ورزش کنید.ورزش‌های هوازی مانند پیاده‌روی، دویدن یا دوچرخه‌سواری باعث بهبود جریان خون در گوش‌ها می‌شوند، که برای سلامت شنوایی مفید است. اگر بتوانید در محیط‌های آرام و کم‌صدا مانند جنگل یا ساحل خلوت ورزش کنید، این کار به گوش‌هایتان فرصت استراحت از سر و صدای روزمره می‌دهد.

• سیگار را ترک کنید.مطالعه‌ای که در مجله انجمن پزشکی آمریکا (JAMA)منتشر شد، نشان داد که افرادی که سیگار می‌کشند یا در معرض دود سیگار قرار دارند، بیشتر در معرض کاهش شنوایی مرتبط با افزایش سن هستند.

• مصرف کافئین و سدیم را کاهش دهید.کافئین باعث کاهش جریان خون در گوش‌ها می‌شود، در حالی که سدیم باعث احتباس مایعات شده و می‌تواند منجر به تورم در گوش داخلی شود. سعی کنید قهوه و چای بدون کافئین مصرف کنید و میزان نمک دریافتی خود را کاهش دهید.